شیوع سوء مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه های بیرجند

زمینه و هدف: سوء مصرف سیگار، الکل و مواد مخدّر به عنوان یکی از بزرگترین معضلات جامعه و موجبات اتلاف نیرو، انرژی و نیز سرمایه های انسانی و ریالی جامعه می باشد. در این زمینه علل فردی مانند ژنتیک، دوره بحرانی نوجوانی، عوامل مربوط به خانواده، دوستان و عوامل اجتماعی، مهاجرت ها، توسعه صنعتی و ... حائز اهمیت و تأثیرگذارند. از آنجا که گرفتاری قشر جوان، تحصیل کرده و آینده ساز، نگرانی ها را دو چندان می کند، این پژوهش به منظور تعیین شیوع سوء مصرف مواد از جمله سیگار، الکل و سایر مواد مخدّر در بین دانشجویان طراحی گردید.   روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی که در سال 1382، انجام شد، 870 نفر از دانشجویان دانشگاه های بیرجند (دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی) در مقاطع مختلف به روش نمونه گیری تصادفی (با توجه به تعداد دانشجویان هر دانشگاه) انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه پژوهشگرساخته بود که در دو قسمت تنظیم و روایی آن به روش روایی محتوی تأیید شد. بخش اول شامل سؤالات مربوط به اطلاعات فردی و بخش دوم شامل سؤالات مربوط به سوء مصرف مواد از جمله سابقه اعتیاد در خانواده، نوع وابستگی، اولین ماده مورد مصرف، سنّ شروع، انگیزه، سوء مصرف و ... بــود. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و آمار توصیفی و جداول توزیع فراوانی گزارش گردید.   یافته ها: 5/61% نمونه ها هیچ گونه سابقه سوء مصرف مواد را نداشتند. در سوء مصرف کنندگان مواد، بیشترین فراوانی مصرف به ترتیب مربوط به سیگار (5/31%)، الکل (7/5%)، حشیش (1%) و تریاک (3/0%) بود. سنّ شروع مصرف در 5/43% موارد زیر 20 سال و در 9/60% موارد به پیشنهاد دوستان گزارش شد. در 5/44% موارد، شروع سوء مصرف مواد در مهمانی های دوستانه انجام شده بود. 2/58% سوء مصرف کنندگان مواد مذکر بودند.   نتیجه گیری: با توجه به نقش ارزشمند دانشگاه ها به عنوان کانون تعلیم و تربیت آینده سازان کشور، وجود سوء مصرف مواد در بین دانشجویان بسیار هشداردهنده می باشد که همت مسؤولان امر در ریشه یابی و کاهش شیوع این بلای خانمان سوز را می طلبد.